Aldesa Polska: Potrzeba dodatkowych zabezpieczeń przed wzrostem cen

Jakie są doświadczenia Aldesa Polska w zakresie sporów z inwestorami?

Aldesa Polska od lat realizuje inwestycje infrastrukturalne w formule zamówień publicznych, co naturalnie wiąże się z wyzwaniami systemowymi – także na poziomie rozwiązywania sporów. Naszym priorytetem jest zawsze dialog i porozumienie z inwestorem, jednak praktyka pokazuje, że przy obecnym modelu prawnym i kontraktowym wykonawca ponosi nieproporcjonalnie wysokie ryzyko – zarówno techniczne, jak i ekonomiczne.

Proces rozstrzygania sporów związanych z roszczeniami czy też zmianami projektowymi jest bardzo zawiły i długotrwały. Niekiedy nie udaje się ich rozwiązać bezpośrednio w ramach dialogu z zamawiającym i kończy to się sądem lub postępowaniem mediacyjnym, co jeszcze bardziej wydłuża czas rozstrzygnięcia sporów. To w konsekwencji prowadzi do napięć, które mogłyby zostać ograniczone przy bardziej partnerskim podejściu i elastyczniejszych rozwiązaniach systemowych.

Co mogą zrobić inwestorzy i wykonawcy, by zminimalizować ryzyko popadnięcia w spór podczas procesu inwestycyjnego?

Najważniejszym elementem jest partnerskie podejście, wspólne zrozumienie przyczyn i podstaw danego sporu. Nie zawsze jest to łatwe, ponieważ należy pamiętać, że w procesie oceny zmian czy roszczeń uczestniczą trzy strony: wykonawca, zamawiający oraz inżynier kontraktu. Myślę, że warto pomyśleć nad uproszczeniem procedur. To temat do otwartej dyskusji dla całej branży.

Co należałoby zmienić w Prawie Zamówień Publicznych (oraz, być może, innych ustawach), by sporów między stronami procesu inwestycyjnego było mniej?

W zasadzie na każdym etapie procesu przetargowego i realizacji inwestycji coś można poprawić – od odpowiedzialności za przygotowanie dokumentacji przetargowej aż po późniejszy proces projektowania i budowy. Ogólnie należy przeanalizować rozwiązania formalno-prawne pod względem podziału ryzyk. Jak pokazuje rzeczywistość, w znakomitej większości obciążają one wykonawcę. Dobrym przykładem jest np. ryzyko waloryzacji, które z jednej strony jest rozłożone proporcjonalnie – 50/50 pomiędzy wykonawcę i zamawiającego, a jednocześnie waloryzacja wykonawcy jest dodatkowo ograniczona „cap-em” wynoszącym 10% wartości kontraktu. W praktyce oznacza to dodatkowe obciążenie wykonawcy w sytuacji, gdy wskaźnik inflacji przekroczy 10%.

Czy obecne rozwiązania w zakresie waloryzacji kontraktów są dla Aldesa Polska zadowalające?

Wszystko zależy od sytuacji makroekonomicznej. Przy niewielkich wzrostach cen pewnie obecne rozwiązania się sprawdzą. Żyjemy jednak w czasach dużej niepewności geopolitycznej i gospodarczej. Wyciągając wnioski z poprzednich lat, powinniśmy zabezpieczyć się na wypadek ponadnormatywnego wzrostu cen, tak by zminimalizować ryzyko wykonawców.

Jakie dobre praktyki w przygotowywaniu inwestycji oraz w zarządzaniu procesem inwestycyjnym wprowadzili w ostatnich latach polscy zamawiający? Jakie czekają jeszcze na wdrożenie?

Przede wszystkim warto podkreślić, że zarówno zamawiający, jak i wykonawcy na polskim rynku budowlanym dysponują dużym doświadczeniem. Minione lata pokazały, że potrafimy skutecznie realizować złożone i wymagające procesy inwestycyjne. To osiągnięcie, które zasługuje na uznanie i budzi zainteresowanie wśród naszych sąsiadów.

Proces inwestycyjny w Polsce jest dobrze uporządkowany – dotyczy to zarówno zasad ogłaszania i rozstrzygania przetargów, jak i realizacji oraz rozliczania kontraktów. Warto jednak dążyć do większej standaryzacji rozwiązań stosowanych przez różnych zamawiających, ponieważ obecnie występują tu istotne rozbieżności. Każdy etap procesu inwestycyjnego niesie ze sobą przestrzeń do dalszego doskonalenia. Przykładem może być stosowanie kryteriów oceny ofert: mimo formalnego wprowadzenia kryteriów pozacenowych w praktyce decydujące znaczenie nadal ma najniższa cena.
Pozostałe elementy oceny nie zawsze umożliwiają realne rozróżnienie jakości oferentów.

Kwestii wymagających dopracowania jest więcej. Jedną z nich jest odpowiedzialność gwarancyjna: długość okresu gwarancji nie powinna prowadzić do sytuacji, w której granica między gwarancją a odpowiedzialnością za utrzymanie zostaje zatarta. Podobnie w przypadku zaliczkowania prac – stosowane mechanizmy powinny być dostosowane zarówno do charakteru zamówienia, jak i do aktualnej sytuacji rynkowej.

Nie sposób pominąć również roli nowych technologii. Są one coraz bardziej obecne zarówno w komunikacji, jak i w zarządzaniu projektami. Ich wdrażanie to kierunek, który zdecydowanie będzie nabierał znaczenia w najbliższej przyszłości.